Rosa Luxemburg / SDKPiL (1903) - Czerwony Sztandar Nr. 2 : Czego chciał „Proletarjat” ? (Que voulait le parti "Prolétariat" ?)

Ce texte est mis en ligne, à notre connaissance, pour la première fois dans sa version originale polonaise et sa traduction en français.

***

Le Prolétariat est le parti ouvrier révolutionnaire polonais qui inspira l’engagement de Rosa Luxembug, encore lycéenne à Varsovie, voir notre article Qui était Rosa Luxemburg ? Révolutionnaire polonaise à 16 ans ...

Rosa Luxemburg doit à ce parti son engagement dans le mouvement ouvrier révolutionnaire, mais également son point de vue sur la question polonaise, en particulier son opposition au mot d’ordre d’indépendance de la Pologne. Pour comprendre Rosa Luxemburg, en particulier ses premiers écrits, connaître le parti Prolétariat, à travers ce que Luxemburg elle-même en disait, est indispensable.

En 1903, R. Luxemburg et L. Jogiches rendent hommage aux dirigeants de ce parti dans leur journal Czerwony Sztandar - Le Drapeau Rouge, organe du parti SDKPiL dirigé par Rosa Luxemburg.

Cet article ne peut être attribué avec certitude avec Rosa Luxemburg (c’est pourquoi nous ajoutons la mention SDKPiL en titre) , mais est similaire à l’article 234. du catalogue de Kaczanowska, dont elle est l’auteur.

Le nom du journal, en français Le Drapeau rouge (équivalent du titre du futur journal du parti communiste allemand Die Rote Fahne) est également le titre de l’hymne ouvrier Czerwony Sztandar, version polonaise de Le Drapeau Rouge

I. Czego chciał „Proletariat”

1. Polska klasa robotnicza czci w wielkich wodzach „Proletariatu” nie tylko bohaterów swoich, co żyje oddali w ofierze socjalizmowi, lecz również swoich apostołów i nauczycieli, którzy wskazali nam, jaka droga dojść musimy do wyzwolenia socjalistycznego. Jaki testament zostawali nam Waryński, Kunicki, Bardowski i towarzysze, o tym czytelnicy dowiedzą się z ich programu, umieszczonego na innym miejscu naszego pisma.

Traduction  : Ce que voulait le « Prolétariat »

1. La classe ouvrière polonaise vénère dans les grands dirigeants du « Prolétariat » non seulement ses héros, qui ont sacrifié leur vie au socialisme, mais aussi ses apôtres et ses maîtres, qui nous ont montré la voie à suivre pour parvenir à la libération socialiste. Le testament que Waryński, Kunicki, Bardowski et leurs camarades nous ont laissé, les lecteurs le découvriront en lisant leur programme, reproduit dans notre journal.

2. Tylko rewolucja socjalna czyli zaprowadzenie ustroju ustroju socjalistycznego może być celem proletariatu polskiego, jak i proletariatu wszystkich innych krajów. Tę wielką naukę głosili apostołowie nasi i męczennicy, których czcimy w rocznice ich stracenia, w dzień pamiętny dla całego proletariatu polskiego. A jaka dróg prowadzi nas do rewolucji socjalnej ? Walka klasowa, która przede wszystkim musi być walka polityczna, skierowana w naszych warunkach przeciw caratowi. Oto droga, która socjalno-rewolucyjna partia „Proletariat” wskazywała robotnikom polskim. Oto program, który od bohaterów proletariatu polskiego przejęła nasza partia, rozwinęła i dalej szerzy miedzy ludem pracującym. Nie zginęły wiec hasła, za które wielcy bojownicy nasi szli na śmierć bohaterska, do więżeń na katorgę. Idee ich żyją w socjaldemokracji, a przez nią wśród klasy robotniczej.

Traduction  :

2. Seule une révolution sociale, c’est-à-dire l’établissement d’un système socialiste, peut être l’objectif du prolétariat polonais, ainsi que du prolétariat de tous les autres pays. Ce grand enseignement a été prêché par nos apôtres et nos martyrs, que nous commémorons à l’occasion des anniversaires de leur exécution, en un jour mémorable pour l’ensemble du prolétariat polonais. Et quel chemin nous mène à la révolution sociale ? La lutte des classes, qui doit être avant tout une lutte politique, dirigée dans nos conditions contre le tsar. C’est la voie que le parti social-révolutionnaire, le « Prolétariat », a indiquée aux ouvriers polonais. C’est le programme que notre parti a repris des héros du prolétariat polonais, qu’il a développé et qu’il continue à diffuser parmi les travailleurs. Ainsi, les mots d’ordre pour lesquels nos grands combattants sont allés jusqu’à une mort héroïque, jusqu’au pénitencier, n’ont pas disparu. Leurs idées se perpétuent dans la social-démocratie et, à travers elle, dans la classe ouvrière.

3. Nasza klasa robotnicza żyje w tym samym państwie kapitalistycznym, pod tym samym knutem co i rosyjska klasa robotnicza. Wiec zadania polityczne polskich robotników muszą być te same, co i robotników rosyjskich. Tak twierdzili nasi bohaterowie, którym cześć oddaje cała świadoma Polska robotnicza. A pierwszym zadaniem polskiego i rosyjskiego proletariatu musi być, jak to dziś wyjaśniła socjaldemokracja, obalenie samowładztwa carskiego, zdobycie demokratycznej konstytucji i jak największych swobód politycznych. Największym wrogiem naszym jest rząd samowładny ; on to zabrania robotnikom polskim, rosyjskim i innym uświadamiać się, poznawać swe potrzeby, łączyć się, walczyć o lepszą dolę. Bez swobody politycznej klasa robotnicza nie może rozwinąć sil swoich, nie może walczyć skutecznie z wyzyskiem kapitalistycznym, nie może dążyć do socjalizmu.

Traduction  :

3. Notre classe ouvrière vit dans le même État capitaliste, sous la même emprise que la classe ouvrière russe. Les tâches politiques des travailleurs polonais doivent donc être les mêmes que celles des travailleurs russes. C’est ce qu’ont affirmé nos héros, auxquels toute la Pologne ouvrière consciente rend hommage. Et la première tâche du prolétariat polonais et russe doit être, comme l’explique aujourd’hui la social-démocratie, de renverser l’autocratie tsariste, de gagner une constitution démocratique et les plus grandes libertés politiques possibles. Notre plus grand ennemi est le gouvernement autocratique ; il interdit aux travailleurs polonais, russes et autres d’élever leur niveau de conscience, de connaître leurs besoins, de s’unir, de lutter pour un meilleur sort. Sans liberté politique, la classe ouvrière ne peut développer ses forces, ne peut lutter efficacement contre l’exploitation capitaliste, ne peut aspirer au socialisme.

4. Wszczepić robotników polskich idee walki z caratem, walki politycznej w państwie rosyjskim, wszczepić w nich idee solidarnej walki wspólnych celów z proletariatem całej Rosji—to było pierwszym zadaniem politycznym naszych wielkich bohaterów. I to zadanie spełnili w zupełności. Dziś świadomy robotnik polski wie, ze w solidarnej walce i pod wspólnym sztandarem z proletariatem całej Rosji dążyć musi obalenia samowładnego rządu carskiego i zdobycia wolności politycznej

Traduction  :

4. Inculquer aux ouvriers polonais les idées de la lutte contre le tsar, de la lutte politique dans l’Etat de la Russie, leur inculquer les idées d’une lutte solidaire, d’objectifs communs avec le prolétariat de toute la Russie, telle fut la première tâche politique de nos grands héros. Et cette tâche, ils l’ont complètement remplie. Aujourd’hui, le travailleur polonais conscient sait que dans une lutte solidaire et sous une bannière commune avec le prolétariat de toute la Russie, il doit s’efforcer de renverser le gouvernement tsariste et de gagner la liberté politique.

5. Drugim wielkim zadaniem bohaterów naszych było : wskazać proletariatowi polskiemu, jakie ma zając stanowisko względem kwestii narodowej. Rząd rosyjski prześladuje narodowość naszą, jezyk, literaturę i naukę polską. Rząd rosyjski tamuje nasz rozwój narodowy, rozwój cywilizacji polskiej. A sprawa cywilizacji polskiej, sprawa narodowa jest również sprawa proletariatu polskiego. Jakże proletariat polski ma bronic naszej sprawy narodowej ? Czy przez zadanie niepodległości Polski ? Nie ! odpowiadali bohaterowie „Proletariatu”. Hasło niepodległości jest hasłem dawnej szlachty polskiej i nie może być hasłem polskiej klasy robotniczej. Walka robotników polskich musi być klasowa, bo wyzysk i ucisk jest również klasowy, choć kryje się pod maska narodowa. Tylko walka klasowa prowadzi robotników do wyzwolenia od ucisku wszelkiego, a wiec i od ucisku narodowego. A walka klasowa wymaga, aby robotnicy polscy mieli wspólne dążenia polityczne, wspólny program z robotnikami całej Rosji przeciw polskiemu i rosyjskiemu kapitalizmowi i przeciw caratowi. Wiec proletariat polski w państwie rosyjskim nie może mieć innego programu niż proletariat rosyjski, nie może dążyć do niepodległości Polski, tak samo, jak i naodwrót proletariat rosyjski nie może mieć programu, nie odpowiadającego wszystkim potrzebom polskiego robotnika.

Traduction  :

5. La deuxième grande tâche de nos héros était de montrer au prolétariat polonais quelle position adopter sur la question nationale. Le gouvernement russe persécute notre nationalité, la langue, la littérature et la science polonaises. Le gouvernement russe étouffe notre développement national, le développement de la civilisation polonaise. Et la question de la civilisation polonaise, la question nationale, est aussi une question pour le prolétariat polonais. Comment le prolétariat polonais va-t-il défendre notre cause nationale ? Par la tâche de l’indépendance de la Pologne ? Non ! répondirent les héros du « Prolétariat ». Le slogan de l’indépendance est le slogan de la vieille szlachta polonaise et ne peut pas être le slogan de la classe ouvrière polonaise. La lutte des travailleurs polonais doit être une lutte de classe, car l’exploitation et l’oppression sont également des luttes de classe, même si elles se cachent sous un masque national. Seule la lutte de classe conduit les travailleurs à la libération de toute oppression, et donc de l’oppression nationale. Et la lutte de classe exige que les travailleurs polonais aient une aspiration politique commune, un programme commun avec les travailleurs de toute la Russie contre le capitalisme polonais et russe et contre le tsar. Par conséquent, le prolétariat polonais dans l’État russe ne peut avoir un programme différent de celui du prolétariat russe, ne peut lutter pour l’indépendance de la Pologne, tout comme, inversement, le prolétariat russe ne peut avoir un programme qui ne correspond pas à tous les besoins du travailleur polonais.

6. Dlatego jednym z najważniejszych zadań bohaterów „Proletarjatu” była z tymi, co robotnikom polskim narzucać chcieli hasło niepodległości Polski, z tymi, co mówili : my chcemy nie Polski szlacheckiej, lecz ludowej, demokratycznej republiki polskiej. Bojownicy „Proletarjatu” odpowiadali im : Polska szlachecka, czy Polska demokratyczna — wszystko jedno ! Zawsze ma to być państwo polskie klasowe, w którym klasy posiadające panować będą i wyzyskiwać klasy pracujące. Proletariat zaś nie tworzy i nie możne stworzyć państwa klasowego, lecz prowadzić walkę klasową o swobodę polityczną w tym państwie, w którym się znajduje, i może stworzyć tylko swoja rewolucje, rewolucje socjalna. To znaczy, ze proletariat polski może stworzyć tylko jedną Polskę : Polskę socjalistyczną, wydawszy hasło międzynarodowego socjalizmu, opartego na ekonomicznej i politycznej walce klasowej.

Traduction  :

6. C’est pourquoi l’une des tâches les plus importantes des héros du « Proletarjat » a été de lutter contre ceux qui voulaient imposer le slogan de l’indépendance de la Pologne aux travailleurs polonais, contre ceux qui disaient : nous ne voulons pas d’une Pologne de la noblesse, mais d’une république polonaise démocratique et populaire. Les militants du « Prolétariat » ont répondu : une Pologne de la noblesse ou une Pologne démocratique, peu importe ! Il s’agira toujours d’un État polonais de classe dans lequel les classes possédantes gouverneront et exploiteront les classes laborieuses. Le prolétariat, en revanche, ne crée pas et ne peut pas créer un État de classe, mais mène la lutte de classe pour la liberté politique dans l’État dans lequel il se trouve, et ne peut créer que sa propre révolution, une révolution sociale. Cela signifie que le prolétariat polonais ne peut créer qu’une seule Pologne : une Pologne socialiste, ayant lancé le slogan du socialisme international, basé sur la lutte de classe économique et politique.

7. Dziś już dla żadnego świadomego robotnika nie może ulegać wątpliwości, że bojownicy „Proletarjatu” wskazywali najlepsza drogę wyzwolenie klasy robotniczej i najskuteczniejszy sposób obrony naszych interesów narodowych. Bo dziś już jasnym się stało, że polskie państwo klasowe, kapitalistyczne, jest nie możliwością, czyli utopia. Klasy burżuazyjne w Polsce same nie chcą polskiego państwa. Szlachta po roku 1864 wyrzekła się swego hasła Polski niepodległej. A nowożytna klasa kapitalistyczna nigdy hasła tego nie uznawała i nie uznaje. Bo niepodległość Polski nie lezy w interesie rozwoju kapitalistycznego, a klasy kapitalistyczne polskie łączą się u nas z wyzyskiwaczami rosyjskimi, aby wspólnie z nimi panować w Rosji nad ludem polskim i rosyjskim. W Galicji szlachta polska panuje niepodzielnie nad ludem polskim i ruskim i pomaga rządowi austriackiemu uciskać wszystkie inne ludy Austrii. Pod berłem pruskim szlachta polska łączy się z wyzyskiwaczami niemieckimi, aby wspólnie z nimi ograbiać lud polski i niemiecki. Klasy kapitalistyczne panują dziś w społeczeństwie polskim i nie chcą Polski niepodległej. Więc gdyby proletariat polski chciał stworzyć Polskę niepodległą klasową, to musiałby już być tak świadomy, i silny, aby zwyciężyć polskie klasy kapitalistyczne, aby przezwyciężyć kapitalizmu. Ale wtedy proletariat polski, jako zwycięzca kapitalizmu, nie mógłby stworzyć Polski kapitalistycznej, lecz dokonał by rewolucji socjalnej, stworzył by Poslkę socjalistyczną

Traduction  :

7. Aujourd’hui, il ne fait plus aucun doute pour tout travailleur conscient que les militants du « Proletarjat » ont indiqué le meilleur moyen de libérer la classe ouvrière et le moyen le plus efficace de défendre nos intérêts nationaux. Aujourd’hui, il est déjà clair que l’État polonais de classe, capitaliste, est une impossibilité, c’est-à-dire une utopie. Les classes bourgeoises de Pologne ne veulent pas elles-mêmes d’un État polonais. Après 1864, la szlachta a renoncé à son slogan d’une Pologne indépendante. Et la classe capitaliste moderne n’a jamais reconnu ce slogan et ne le reconnaît pas. En effet, l’indépendance de la Pologne n’est pas dans l’intérêt du développement capitaliste, et les classes capitalistes polonaises s’unissent aux exploiteurs russes de notre pays pour régner avec eux en Russie sur les peuples polonais et russe. En Galicie, la noblesse polonaise règne indivisiblement sur les peuples polonais et russe et aide le gouvernement autrichien à opprimer tous les autres peuples d’Autriche. Sous le sceptre prussien, la noblesse polonaise s’unit aux exploiteurs allemands pour piller avec eux les peuples polonais et allemands. Les classes capitalistes dirigent aujourd’hui la société polonaise et ne veulent pas d’une Pologne indépendante. Ainsi, si le prolétariat polonais voulait créer une Pologne indépendante de classe, il devrait déjà être si conscient et si fort qu’il pourrait vaincre les classes capitalistes polonaises, vaincre le capitalisme. Mais alors, le prolétariat polonais, en tant que vainqueur du capitalisme, n’aurait pas pu créer une Pologne capitaliste, mais aurait fait une révolution sociale, aurait créé une Poslka socialiste...

8. Ztąd widać najlepiej ze nie ci bronili i bronią spraw narodowych, co zadają od klasy robotniczej, aby tworzyła Polskę kapitalistyczna w formie republiki demokratycznej. Wprawdzie nasza sprawa narodowa nie może czekać, zanim proletariat polski dojdzie do władzy i dokona rewolucji socjalnej. Dlatego socjaldemokracja już teraz broni narodowości naszej, zadając autonomii narodowej i demokratycznej konstytucji. Dopiero przy autonomii i konstytucji bowiem polska klasa robotnicza będzie mogła rozwinąć swe siły, zorganizować się, uświadomić się w nieustannej walce klasowej i wyzwolić ostatecznie naród polski, wyzwalając siebie sama z pet kapitalizmu

Traduction  :

8. Il convient donc de constater que ce ne sont pas ceux qui ont défendu et défendent la cause nationale qui demandent à la classe ouvrière de créer une Pologne capitaliste sous la forme d’une république démocratique. Certes, notre cause nationale ne peut attendre que le prolétariat polonais prenne le pouvoir et fasse une révolution sociale. C’est pourquoi la social-démocratie défend déjà notre nationalité en exigeant l’autonomie nationale et une constitution démocratique. Car ce n’est qu’avec l’autonomie et une constitution que la classe ouvrière polonaise pourra développer ses forces, s’organiser, prendre conscience de l’incessante lutte des classes et enfin libérer la nation polonaise, en se libérant du joug du capitalisme.

9. Socjaldemokracja polska, która podstawową zasadę programu swojego przyjęła od „Proletariatu”, z dumą wskazuje na największych bohaterów polskiej klasy robotniczej, jako na swoich poprzedników i nauczycieli

Traduction  :

9. La social-démocratie polonaise, qui a reçu le principe fondamental de son programme du « Prolétariat », désigne fièrement les plus grands héros de la classe ouvrière polonaise comme ses prédécesseurs et ses maîtres.